ÇOCUK DERGİLERİ KİTAPLARIN MEYVELERİDİR
15/09/2023İyi bir çocuk dergisi hangi özellikleri taşımalı? Çocuk dergileri çocuklara okuma sevgisini kazandırmada nasıl bir rol oynuyor? Çocuk dergileri geleceğin yetişkin okur kitlesini oluşturmada ne kadar etkili? Bu ay çocuk dergilerinin yayın kurulunda yer alan isimlere bu soruları yönelttik. Görüş aldığımız isimler metin, illüstrasyon ve tasarım üçlüsünün birbirini tamamlaması gerektiği konusunda hemfikir.
Çocukken dergilerle aranız nasıldı? Benim gibi 90’lar neslindenseniz bir çocuk dergisiyle karşılaşma ihtimaliniz yüksek. Türkiye Çocuk, Doğan Kardeş, Tercüman Çocuk ya da Diyanet Çocuk. Bu dergilerden biriyle yollarınız kesişti mi? 1870 yılında Mümeyyiz gazetesinin çocuklar için hazırladığı bir ekle başlayan Türk çocuk dergiciliği özellikle 70’li yıllardan sonra tırmanışa geçiyor. O günden bugüne yayın hayatına devam edebilmiş dergiler de var bunların içinde, çoğunlukla ekonomik sebeplerle yayınını durdurmak zorunda kalmış dergiler de. Hâlihazırda yayınlanan dergilere bakacak olursak epey canlı bir tablo karşılıyor bizi. Kamu kuruluşlarının, belediyelerin, özel kurumların, bankaların, sivil toplum örgütlerinin çocuklara yönelik yayınlara ihtimam göstermeleriyle çeşitlilik epey artmış görünüyor. Tabii müstakil çabalarla yayın hayatına devam eden dergiler de yok değil.
Diyanet Çocuk, TRT Çocuk, Meraklı Minik, Bilim Çocuk, PTT Çocuk, RTÜK Medya ve Çocuk, Değer Çocuk dergileri; kamu kurumlarının çıkarttığı dergilerden. Aile Çocuk, Özel Eğitim Çocuk, Sağlık Çocuk, Jandarma Çocuk, Kültür Çocuk, Sincap Orman, Çevre ve Çocuk dergileri de bakanlıkların yayımladıkları dergiler. Mavi Kırlangıç ve Yavru Kırlangıç dergileri Yeşilay tarafından hazırlanıyor. Kumbara ve Şeker Çocuk dergileri ise bankaların desteğiyle çocuklarla buluşuyor. Bunların dışında sivil toplum örgütlerinin ve yayınevlerinin desteğiyle çıkan çocuk dergileri de mevcut. Kardelen Çocuk, Vefa Çocuk, İHH Çocuk, Karpuz, Hark Dergi, Altın Çocuk, Siyer Çocuk, Mavi Fidan, Şeker Ağacı, Çamlıca Çocuk, Kaşif Çocuk’u bu dergiler arasında gösterebiliriz. Bilge Çocuk, Bilge Minik, minikaGO, minikaÇOCUK, Kukuli, Türkiye Çocuk, Araştırmacı Çocuk, Süper Penguen dergileri ise özel kurumların çatısı altında çıkan dergiler. Dergi Mudita ve Kocaayak Dergisi bireysel çabalarla e-dergi olarak yayımlanıyor. Listeye aldığımız dergiler; çoğunlukla bir tema çerçevesinde çocukları kaliteli görsel ve etkinliklerle buluşturan, aynı zamanda okurda edebi bir zevk oluşturacak hikâyeleri, şiirleri, çizgi romanları sayfaları arasında görebildiğimiz dergiler. Bunların yanı sıra; bir animasyon karakteri etrafında tasarlanmış, boyama ve yapıştırma ağırlıklı, metnin neredeyse yer almadığı, hediye oyuncaklarla satışa sunulan, ticari kaygılarla çıkarıldığını düşündüğümüz dergiler de mevcut. Bunları listeye almaya lüzum görmediğimizi ve yayın hayatına devam ettiği hâlde gözden kaçırabildiğimiz dergiler olabileceğini hatırlatmakta fayda var.
Peki, iyi bir çocuk dergisi hangi özellikleri taşımalı? Çocuk dergileri çocuklara okuma sevgisini kazandırmada nasıl bir rol oynuyor? Çocuk dergileri geleceğin yetişkin okur kitlesini oluşturmada ne kadar etkili? Bu ay çocuk dergilerinin yayın kurulunda yer alan isimlere bu soruları yönelttik. Görüş aldığımız isimler; muhatap kitlenin yaşına uygun olarak hazırlanmış metinlerin çocuğa edebi bir zevk aşılaması gerektiği ve bunun kaliteli çizimlerle desteklenmesi gerektiği konusunda hemfikir. Dikkat çektikleri bir nokta da dergilerin okuma kültürünün gelişmesinde önemli bir yere sahip olduğu. Buyurun; H. Salih Zengin, Elif Tokkal, Şaban Muslu, Tuğba Coşkuner, Osman Turhan ve Esma Güner konuyla ilgili neler söylemiş, birlikte okuyalım.
Okuma kültürünün gelişmesinde önemli
Elif Tokkal Kardelen Çocuk Dergisi Genel Yayın Yönetmeni
Çocuğu ‘’insan’’ olarak düşünüp ona göre davranmalıyız. Burada dikkati önemli bir şeye çekmek istiyorum. Özellikle birey demedim. Çünkü birey, fert yerine kullanılmış modern literatürün ürettiği bir kavramdır. Bireyci ve ferdiyetçi bir çağrışım ise bencilliği içerir. Sosyal alanı ve sosyalliği ortadan kaldırır ve çocuğu yalnızlığa iter. Çocuklara bunu aşılamak da tercih etmeyeceğimiz bir durum. Yaşına uygun kelimelerle olayları kavrayabilecek nitelikte ve çok hassas yapıda çocuklar. Bunların farkında olarak içerik oluşturmalıyız. Çocuğun seviyesine uygun kelime, çizim ve görsellerle metin üretildiğinden çocuğun dünyasına hitap eden içeriklere dergilerde yer veriyoruz. Çocuk dergileri görsel ve çizimlerle şekillendirildiği için metin kısmı az tutularak çocuğun ilgisi çekilebilir. Görseller çocuğa hayal kurma imkânı vermelidir. Hayal kurabilen çocuk metni de merak eder ve okumaya başlar. Dergide masal, hikâye, karikatür, fikri altyapısı olan etkinlikler, çocuğa üretme ve keşfetme imkânı veren içeriklerle çocuğun ilgisini metne çekiyoruz. Bu da zamanla çocuğa okumayı sevdiriyor. Çocuk dergileri süreli yayın okuma kültürünün gelişmesinde çok önemli bir göreve sahip. Belli aralıklarla masal, hikâye, deneme gibi farklı tür içeriklerle her çocuğun önüne ilgisini çekebilecek içerikler koyuyorsunuz. Görselleri ona göre belirliyorsunuz, eğlenerek öğrenecekleri etkinler hazırlıyorsunuz; dergideki bazı içeriklere geri dönüş isteyerek çocuğun dergi sürecine dahil olmasına imkân sunuyorsunuz. Dolayısıyla çocuk okuma sevgisiyle birlikte nitelikli bir okur olma yolunda ilerliyor.
Kaynak:
https://www.yenisafak.com/hayat/cocuk-dergileri-kitaplarin-meyveleridir-4560546