Dil ve Edebiyat Araştırmaları (18. Sayı)
Dil ve Edebiyat Araştırmaları dergisinin 18. sayısı (Ekim 2018) ile karşınızdayız.
Uluslararası alan indekslerinde taranan akademik hakemli bir dergi
olan Dil ve Edebiyat Araştırmaları hem basılı hem de TÜBİTAK-ULAKBİM
DergiPark Açık Dergi Sistemleri üzerinden ulaşılabilen bir dergidir.
Dergide, dil, edebiyat, folklor, kültür, halk edebiyatı, çeviri bilimi, dil
ve edebiyat eğitimi gibi alanlardaki makalelere yer verilmektedir. Yayın dili
Türkçe olmakla beraber her sayıda belli ölçüde İngilizce, Fransızca, Almanca,
İtalyanca, Rusça, Arapça ve Farsça makaleler de kabul edilmektedir.
Bu sayıda on yedi makale, iki çeviri ve iki kitap tanıtımı yer almaktadır.
Derginin bu sayısında başta Yeni Türk Edebiyatı, Eski Türk Edebiyatı, Halk
Edebiyatı, Türk Dili olmak üzere, İngiliz Dili ve Edebiyatıyla ilgili makaleler
de bulunmaktadır. Ayrıca sosyal bilimler alanında çok sınırlı sayıda da olsa
makalelere yer verilmiştir.
Derginin 19. sayısından itibaren uygulamaya konulacak olan iki yeniliğe
de burada dikkat çekelim. Bunlardan ilki Nisan-Ekim olan yayın periyodu 19.
sayıdan itibaren Mart-Ekim şeklinde yine yılda iki defa yayınlanmaya devam
edecektir.
İkinci önemli bir yenilik ise, Genişletilmiş Özet (Extended Summary)
konusudur. 2019 yılından itibaren dergide yer alacak makalelerin, İngilizce
Genişletilmiş Özet (Extended Summary) ile birlikte yayınlaması kararlaştırılmıştır.
Genişletilmiş özet, makalelerin uluslararası düzeyde okunurluğunu ve
alıntılanmasını kolaylaştıracak bir yöntemdir. Genişletilmiş Özet, makalelerin
dergimize ilk başvurusu esnasında değil; eğer makale yayına kabul edilirse,
yayına hazırlık aşamasında yazarlarından talep edilecektir. Genişletilmiş özetin
amacı, okuyucunun makalenin ilgi düzeyini belirleyebilmesi için makaleyle
ilgili tüm önemli bilgileri vererek, açık, ayrıntılı ve tutarlı bir şekilde bilgilerinsunulmasını sağlamaktır. Bu, aynı zamanda, konuyla alakalı veritabanlarını tarayan
araştırmacılar ve okuyucular için de çok yararlı olacaktır.
Çalışmanın sorununun, amacının, metodunun ve sonuçlarının geleneksel
özete göre daha ayrıntılı ele alınacağı Genişletilmiş Özet, makalelerin uluslararası
okuma oranını da artıracaktır. Genişletilmiş özet, tercihen 600-800 kelime
uzunluğunda olmalı; çalışmanın amacını, sorununu, metodunu, bulgularını ve
sonuçlarını alt başlıklar halinde açık bir şekilde vermelidir. Genişletilmiş özet
içindeki alt başlıklar, çalışmanın türüne göre çeşitlilik gösterebilir. Bu konuyla
ilgili daha detaylı bilgi yayın ilkeleri bölümünde verilmiştir.
Bu sayımızda birbirinden kıymetli çalışmalar yer almaktadır. Bunların ilki
Hakan Aydemir’in kaleme aldığı “Macaristan Kuman-Kıpçaklarından Kalan
Bir Sayışmaca Üzerine Dilbilimsel Açıklamalar” başlıklı yazıdır. Bu makalede,
Türkiye’deki sayışmacalardan da iyi bilinen “alçık, balçık sen çık!” kalıbıyla
biten bu sayışmacanın ilk kısmındaki bírem, íkem, öcsém, vb. biçimlerin şimdiye
kadar sanıldığı gibi birinci tekil kişi +(X)m iyelik ekli biçimler olarak değil
(*bir+im, *iki+im, *üç+üm, vb.), Onogur-Bulgar Türkçesine özgü olan eskicil
+(I)m sıra sayı ekli biçimler olarak anlaşılması gerektiği ileri sürülmektedir.
İkinci yazımız Mustafa Balcı ve Tuba Yılmaz’a aittir. Çalışmanın başlığı:
“Nâzım Hikmet’in ‘Orkestra’sı: Üslupbilimsel Bir Çözümleme”dir.
Dan McIntyre’ın E. E. Cummings’in (1894- 1962) ‘Dinle’ şiirinden hareketle
kaleme aldığı Dilbilim ve Edebiyat: Edebî Eleştirmen İçin Bir Araç Olarak
Üslup Çözümlemesi isimli çalışmanın Türkçe çevirisinden yola çıkarak Nâzım
Hikmet’in (1901-1963) ‘Orkestra’ şiiri ele alınmıştır.
Dergimizde yer alan diğer makale ise Nusret Yılmaz’ın “İdeoloji’den
Din’e: İsmet Özel’in 70 Sonrası Şiirlerinde Anlam Arayışı” adını taşımaktadır.
Makale Türk edebiyatının önemli isimlerinden birisi olan İsmet Özel’in
şiirinde anlamın mahiyeti 70 sonrası şairin değerlere farklı yaklaşımı dikkate
alarak kaleme alınmıştır.
Kadri Hüsnü Yılmaz “On Altıncı Asırda Yazılmış Ahirete Dair Bir
Mesnevi: Şemsî Paşa’nın İ‘tikâd-nâmesi” başlıklı eseri bize Şemsî Paşa’nın
İ’tikad-nâmesi hakkında bilgi sunmaktadır.
Rabia Şenay Şişman’ın “Ulupamir-Kırgız Adlarındaki Ad Seçimi
Farklılaşmaları (Ulupamir Köyü/1Mahallesi Örneği)” isimli çalışması,
Ulupamir Kırgız Türkleri çerçevesinde planlanmış bir incelemeyi kapsamakla
birlikte 1995-2015 yılları arasındaki topluluk kişi adları seçiminde âmil olan
unsurları belirlemektedir.
Gülşen Torusdağ, “Textlinguistic Analysis of The Short Stories And
Language Teaching Sample of Eveline By Joyce”da, örnek olarak, Joyce’un
Eveline adlı öyküsü metinselliğin temel ölçütleri olan ‘bağlaşıklık ve bağdaşıklık’
açısından çözümlemiştir.
Şener Şükrü Yiğitler, “Mutfak Çıkmazı’nda Felsefi Bir Eylem Olarak
Yemek Yapmak ve Yemek Yemek” başlıklı makalesinde Tahsin Yücel’in,
çağdaş Fransız edebiyatının en önemli romanlarından Yabancı’daki hayata
yabancılaşmış, uyumsuz karakteri Mersault’nun bir benzerini yarattığı Mutfak
Çıkmazı’nda romanı için seçtiği yemek temasına birtakım felsefi anlamlar
yüklediği görülmektedir. Yemek yapmak ve yemek yemek eylemlerinin, Tahsin
Yücel tarafından oldukça farklı biçimde ele alındığı dikkat çekmektedir.
Abdülkadir Hamarat, “Shelley’s Revolutionary Idealism in Prometheus
Unbound” Shelley’nin Prometheus Unbound’daki devrimci idealizmi
metin tahlili yöntemiyle ondokuzuncu yüzyıl bağlamında ele almıştır.
Ahmet Akgül “18. Yüzyıl Şairlerinden Abdullah Sıdkî ve Divan’ının
Şekil Özellikleri” başlıklı makalesinde, Abdullah Sıdkî Divanı hakkında geniş
bilgi sunmaktadır.
Hatice Yurttaş, “Literature and Readers in E.M. Forster’s Howards
End”de Forster’da alt sınıfın sanat ve kültüre ulaşma çabasını ve sınıfsal farklılıkların
sosyalist eğilimleri olan, kültür düzeyi yüksek bir üst sınıf bireyi üzerinde
bile belirleyici olduğunu vurgulayarak, edebiyat ve sanat dünyasına karamsar
ve eleştirel bir bakış açısıyla yaklaşır.
İsmail Güleç ve Güler Doğan Averbek ise “Gölgede Kalmış Bir Şairin
Bilinmeyen Üç Tercümesi” çalışmasıyla belgeleriyle unutulmuş bir divan şairini
yeniden hatırlamamıza olanak tanır.
Can Şen, “Sinop’un Ahmet Muhip Dıranas’ın Şiirlerindeki Pastoral Du
yarlılığa Etkisi”nden hareketle güncel bir Ahmet Muhit Dıranas okuması yapmaktadır.
Tölqin Sultanov “Ali Şir Nevaî Şiirinin Sadık Bey Sadıkî Sanatına
Etkisi”’nde Ali Şir Nevaî’nin “Bedâyiü’l-Bidâye” ve Sadık Bey Afşar
Sadıkî’nin “Şiirler” adlı divanlarındaki ‘bolmasun’ redifli gazelleri örneğinde
incelenmiştir.
Derya Kılıçkaya “Yevsey Klimkov” ile “Murtaza”nın Görev Ahlâkı
Bakımından Karşılaştırılması” yazısında, Maksim Gorki’nin Yararsız Bir
Adam adlı romanıyla, Orhan Kemal’in Murtaza isimli eserindeki başkişiler görev
ahlâkı bakımından karşılaştırarak, Gorki’den ne ölçüde etkilendiğini tespit
edilemeye çalışılmıştır.
Ali Kurt ve Ece Burçin Ayaz’ın birlikte kaleme aldığı “Ayla Kutlu’nun
Yıldız Yavrusu Adlı Çocuk Romanlarında Toplumsal Cinsiyet Rolleri Açısından
Değişen Baba Figürü” serlevhalı makalede Yıldız Yavrusu romanında,
geleneksel cinsiyet rollerinin yerine modern toplumların aile yapısında şahit
olunan cinsiyet rollerinin ikame edildiği; yine bu yapı içinde de özellikle değişen
baba figürünün ve bir çağdaş masal diliyle bile olsa örtük bir cinsel kimlik
tercih özgürlüğünün ele alındığı görülmektedir.
Engin Çağman, “Ahmet Mithat Efendi’nin “Hallu’l-Ukad” Adlı
Eserinde Avrupalı İktisatçılara Yaklaşımı” yazının konusu, Ahmet Mithat
Efendi’nin Hallu’l-Ukad’da, sözü edilen iktisatçıların düşünceleri ve gerçekleştirdikleri
iktisadî reformlara dair verdiği bilgilerle bu konularda yaptığı yorumlar
teşkil etmektedir. Yazı ayrıca, müellifin, Adam Smith üzerinden klasik
iktisada yaptığı eleştirilerini aktararak, dönemin himayeci/korumacı-liberal iktisat
politikaları tartışmalarına katkı sunmayı amaçlamaktadır.
Son olarak bu sayımızda Ahmet Naim Çiçekler ve Esma Baralı
Çiçekler’in kaleme aldığı “Berlin Devlet Kütüphanesinde Bulunan XVII.
Yüzyıla Ait Bir Mecmuadaki Türk Atasözleri Derlemesi” yer alıyor. Çalışmada
yazarlar, Berlin Devlet Kütüphanesi’nde 422a-425a varakları arasında
bulunan, Ahmed bin Musa tarafından İstanbul’da 1642 yılında derlenmiş mecmuaların
içinde yer alan atasözlerini inceliyorlar.
Dil ve Edebiyat Araştırmaları dergisini makale ve yazılarıyla onurlandı
ran akademisyenlere, değerlendirmeleriyle dergiye katkıları olan hakem, yayın
ve danışma kurullarında yer alan başta Prof. Dr. Hayati Develi olmak üzere tüm
değerli akademisyenlere teşekkürü bir vazife biliyoruz.
Yeni sayılarda buluşmak dileğiyle…
Editör
Doç. Dr. Ahmet KOÇAK