TARIK BUĞRA

TARIK BUĞRA

“… o adına yır deyince şiir oluveren, öykü dedin mi de hikaye kesilen öztürkçe uyduruklarını, o yırlangıçları, o öyküdekileri ‘ulus’ un yüzde biri anlar mı?”

Eserleriyle Osmanlı’yı sevdiren, her birini dil hassasiyetiyle kaleme alan Tarık Buğra'yı vefatının sene-i devriyesinde rahmet ve saygıyla anıyoruz.

Ekrem ERDEM
Genel Başkan

TARIK BUĞRA (1918-1994)

2 Eylül 1918’de Akşehir’de doğdu. Babası Erzurum asıllı hukukçu Mehmet Nâzım Bey, annesi Akşehirli Tâhiroğulları’ndan Nâzike Hanım’dır. İlk öğrenimini Akşehir’de tamamladıktan sonra iki yıl İstanbul Erkek Lisesi’ne devam etti (1933-1935). Okulun yatılı kısmı kapatılınca öğrenimini Konya Lisesi’nde sürdürdü ve buradan mezun oldu (1936). Aynı yıl İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizik-Kimya-Biyoloji (FKB) sınıfında yüksek öğrenime başladı. Lise yıllarında ortaya çıkan yazar olma arayışları öğrenciliğin gerektirdiği sorumluluk duygusundan kopmasına, derbeder bir hayat sürmesine yol açtı. Fizik-Kimya-Biyoloji sınıfında okuduğu iki yılın ardından İstanbul Hukuk Fakültesi’nde dört yıl kayıtlı öğrenciliği sonunda mezun olmadan ayrıldı. Askerlik döneminin (1942-1945) ardından İstanbul’a döndü. İki yıl sonra Şişli Terakki Lisesi’ne muallim muavini olarak girdi. Aynı yıl İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’ne kaydolmasına rağmen buradan da diploma alamadı. “Oğlumuz” adlı hikâyesinin Yunus Nadi Hikâye Yarışması’nda ödüle lâyık görülmesi (1948) Çınaraltı dergisi ve Milliyet gazetesinden teklif almasını sağladı. Babası ile Akşehir’de Nasreddin Hoca (1948-1952), Talat Tekin’le İstanbul’da Zeytindalı (1950), kısa bir süre de İstanbul Haftası (1951) dergilerini çıkardı. Aynı yıl Şehir Tiyatrosu Edebî Kurulu’nda görev aldı. Bu kurulla ilişkisi aralıklarla uzun yıllar sürdü. Milliyet gazetesinde yazdığı sanat-edebiyat yazılarıyla gazeteciliğe başladı (1951). Ankara’da Yenigün, İstanbul’da Vatan gazetelerinin neşriyat müdürlüğünü yaptı (1957), Milliyet’in spor sayfasını hazırladı (1958), Peyami Safa’nın neşriyat müdürü olduğu Tercüman gazetesine makaleler yazdı (1959). Ardından Yeni İstanbul gazetesinde neşriyat müdürlüğüne getirildi (1960). Bu kurumun çıkardığı Türkiye Spor gazetesinin yazı işleri müdürü olarak kısa bir süre Norveç, Almanya ve Rusya’da bulundu (1961). Mümtaz Turhan ile çıkardığı Yol dergisine “Haftadan Haftaya Yol Notları” başlığı altında yazılar yazdı (1962). Haziran 1969’da Tercüman gazetesinde başlayan “Merhaba” ve “Pazar Sohbetleri” başlıkları altındaki yazılarını Aralık 1983’e kadar sürdürdü. İbiş’in Rüyası ile TRT başarı ödülünü (1970), Yağmur Beklerken ile Türkiye İş Bankası büyük ödülünü (1981), Akümülatörlü Radyo ile Türkiye Yazarlar Birliği tiyatro ödülünü (1981), Osmancık ile Türkiye Millî Kültür Vakfı armağanını (1985) kazandı. 1991’de devlet sanatçısı unvanını aldı ve 1993’te Türkiye Yazarlar Birliği tarafından yılın sanatçısı seçildi. 1987-1993 İbiş’in Rüyası, Yalnızlar, Osmancık (Kuruluş adıyla), Dönemeçte, Yağmur Beklerken adlı romanlarının senaryolarını, Diyanet İşleri Başkanlığı, TRT ve Türkiye Millî Kültür Vakfı’nın sipariş ettiği Sahibini Arayan Madalya, Atatürk: Zafer Gaye Değildir, Korkma Sönmez, Bir Ben Vardır Benden İçeri adlı senaryoları hazırladı. Kısa bir hastalığın ardından 26 Şubat 1994’te vefat etti ve Karacaahmet Mezarlığı’na defnedildi.

ESERLERİ

Roman: Yalnızların Romanı (Çınaraltı, 1948), Aşk Esirleri (Milliyet, 1950), Tetik Çekildikten Sonra (Akın, 1951), Ofsayd (Akın, 1951), Sonradan Yaşamak (Vatan, 1953), İnce Hesaplar (Milliyet, 1953), Abaza Paşa’nın Rüyası (Bursa Hâkimiyet, 1956), Şehir Uyurken (Bursa Hâkimiyet, 1956), Yanıyor mu Yeşil Köşkün Lâmbası (Yeni Gün, 1957), Ölü Nokta (Yeni İstanbul, 1958), Çolak Salih (Tercüman, 1984), Siyah Kehribar (1955), Küçük Ağa (1963), Küçük Ağa Ankara’da (1966), İbiş’in Rüyası (1970), Firavun İmanı (1978), Bir Köşkünüz Var mı? (1978), Gençliğim Eyvah (1979), Dönemeçte (1980), Osmancık (1983), Dünyanın En Pis Sokağı (1989). 

Hikâye: Oğlumuz (1949), Yarın Diye Bir Şey Yoktur (1952), İki Uyku Arasında (1954), Hikâyeler (1964). 

Tiyatro: Ayakta Durmak İstiyorum (1966), Üç Oyun (Akümülatörlü Radyo, Dört Yumruk, Ayakta Durmak İstiyorum, Yüzlerce Çiçek Birden Açtı, 1979), İbiş’in Rüyası (1982), Güneş ve Arslan, Sıfırdan Doruğa (1988). 

Röportaj: Gagaringrad Moskova Notları (1962). 

Fıkra ve Makale: Gençlik Türküsü (1964), Düşman Kazanmak Sanatı (1979), Bu Çağın Adı (1979), Politika Dışı (1992).

Kaynak: TDV İslâm Ansiklopedisi